تعريف روزه

 روزه آن است كه شخص مكلف ، با قصد قربت يعنى براى انجام دادن فرمان خداوند ، از اذان صبح ( طلوع فجر صادق ) تا اذان مغرب از كارهاى دهگانه اى كه بعداً شرح داده مى شود وبه آن مفطرات روزه مى گويند، خوددارى كند .

قبل از وارد شدن در شرح و تفصيل احكام بايد بدانيم روزه بر چه كسانى واجب است  : كسانى مكلف به روزه هستند كه شرايط وجوب روزه و شرايط صحت روزه در آنها موجود باشد ، مگر عده اى كه بعداً اسثنا مى كنيم كه مجاز به خوردن روزه هستند .

واژه رمضان و معناى اصطلاحى آن

رمضان از مصدر «رمض‏» به معناى شدت گرما، و تابش آفتاب بر رمل… معنا شده است، انتخاب چنين واژه‏اى براستى از دقت نظر و لطافت ‏خاصى برخوردار است. چرا كه سخن از گداخته شدن است، و شايد به تعبيرى دگرگون شدن در زير آفتاب گرم و سوزان نفس و تحمل ضربات بى امانش،زيرا كه رمضان ماه تحمل شدائد و عطش مى‏باشد، عطشى ناشى از آفتاب سوزان يا گرماى شديد روزهاى طولانى تابستان.

و عطش ديگر حاصل از نفس سركشى كه پيوسته مى‏گدازد، و سوزشش براستى جبران ناپذير است. در مقايسه اين دو سوزش، دقيقا رابطه عكس برقرار است، بدين مفهوم كه نفس سركش با چشيدن آب تشنه ‏تر مى گردد، وهرگز به يك جرعه بسنده نمى‏ كند، و پيوسته آدمى را در تلاش خستگى ناپذير جهت ارضاى تمايلات خود وا مى دارد. و در همين رابطه است كه مولوى با لطافت هرچه تمامتر اين تشبيه والا را به كار مى‏گيرد و مى‏ گويد:

آب كم جو تشنگى آور به دست تا بجوشد آبت از بالا و پست تا سقا هم ربهم آيد جواب تشنه باش الله اعلم بالصواب زين طلب بنده به كوى حق رسيد درد مريم را به خرما بن كشيد

اما از سوى ديگر، عطش ناشى از آفتاب سوزان سيرى پذير است، و قانع كننده.       

شناخت ماه خدا

نخستين كارى كه بايد در ارتباط با ((ماه مبارك)) انجام گيرد، بدست آوردن نگاه صحيح نسبت به آن مى باشد، نگاهى برگرفته از آنچه كه كتاب خدا و پيشوايان راستين الهى به انسان ارايه كرده اند. بدين ترتيب انسان مومن، در آغاز و پيش از انجام هرگونه رفتار و برخورد با اين ماه، در تب و تاب به دست آوردن آگاهى از ((چيستى ماه رمضان)) وكسب معرفت لازم درباره مقام، موقعيت و جايگاه آن است.

آن گونه كه امام زين العابدين (ع) اين آگاهى ومعرفت را ملتمسانه از پروردگارش طلب مى كند:

((اللهم صل على محمد وآل محمد والهمنا معرفه فضله واجلال حرمته…))6خدايا بر محمد و آل او درود فرست و شناخت فضيلت ماه رمضان و بزرگداشت حرمتش را به ما الهام فرما.

شناخت ماه رمضان تعيين كننده نحوه برخورد با آن پى بردن به ماهيت و موقعيت ماه مبارك رمضان و آگاهى از چيستى آن،ضمن آنكه خود نعمتى بزرگ و موهبتى سترگ است، راه گشاى كيفيت برخورد و چگونگى رفتار با آن نيز مى باشد.

در پرتو شناسايى موقعيت و شناخت جايگاه ماه خدا است كه انسان مومن هنگام حلول و تشريف فرمايى آن،مى تواند استقبال شايسته از آن به عمل آورد. در حقيقت با اين شناسايى و شناخت، راه چگونگى برخورد با اين ماه و نوع رفتار با آن هموار مى گردد. در اين باره اين گزارش ((انس بن مالك)) شنيدنى است: ((لما حضر شهر رمضان قال النبى (ص): سبحان الله, ماذا تستقبلون وماذا يستقبلكم قالها ثلاث مرات.))7 هنگامى كه ماه رمضان فرا مى رسيد پيامبر (ص) مى فرمود: منزه است خدا، بنگريد كه به استقبال چه مى رويد و چه به شما روى مىآورد و اين جمله را سه بار تكرار فرمود.