1 ـ ن و القلم و ما يسطرون 

ن ،‌ سوگند به قلم وآن چه را باقلم مي نويسند .

چه سوگند عجيبي ؟ در واقع آن چه كه در اين جا به آن سوگند ياد شده است ،‌ ظاهرا موضوع كوچكي است : يك قطعه ني ويا چيزي شبيه به آن وكمي ماده سياه رنگ و سپس سطوري كه بر صفحه كاغذ ناچيز رقم زده مي شود .

اما در واقع اين چيزي است كه منشا پيدايش تمام تمدن هاي انساني ،‌پيشرفت وتكامل علوم ،‌ بيداري انديشه ها وافكار ،‌شكل گيري مذهب ها وسرچشمه هدايت ؤ آگاهي بشر است ،‌ تا آن جا كه دوران زندگي بشر را به دو دوران تقسيم مي كنند : دوران تاريخ  و دوران قبل از تاريخ . دوران تاريخ از زماني شروع مي شود كه خط اختراع شد وانسان توانست ماجراي زندگي خود را بر صفحات نقش كند ويا به تعبير ديگر دوراني است كه انسان دست به قلم گرديد واز او ما يسطرون به يادگار ماند .

عظمت اين سوگند هنگامي آششكارتر مي گردد ،‌كه توجه داشته باشيم آن روزي كه اين آيات نازل گشت ،‌نويسنده و ارباب قامي در آن محيط وجود نداشت و اگر كساني مختصر سواد خواندن ونوشتن را داشتند ،‌تعداد آن ها در كل سرزمين مكه كه مركز عبادي وسياسي واقتصادي حجاز بود ،‌به بيست نفر نمي رسيد ،‌آري سوگند به قلم ياد كردن در چنين محيطي عظمت خاصي دارد . 

نقش قلم در حيات انسان ها

پيشوايان ما در احاديث بسياري به ياران خود تاكيد مي كردند كه به حافظه خود قناعت نكنند واحاديث اسلامي وعلوم الهي را به رشته تحرير در آؤرده وبراي آيندگان به يادگار گذارند.

برخي دانشمندان گفته اند : البيان بيانان : بيان اللسان و بيان البنان ، بيان اللسان تدرسه الاعوام و بيان الاقلام باق علي مر الايام :  بيان ،‌دو گونه است : بيان زبان وبيان قام ،‌بيان زبان با گذشت زمانكهنه مي شود واز بين مي رود ولي بيان قلم ها تا ابد باقي است .

ونيز گفته اند : ( ان قوتم امور الدين و الدنيا بشيئين القلم و اسيف و السيف تحت القلم ) :

پايه امور دين ودنيا بر دوچيز است : قلم وشمشير وشمشير زير پوشش قلم قرار دارد .

براي قلم نويسندگان اين افتخار در تمام دوران جهان بس كه خداوند سوگند به قلم ياد كرده است ( ونه به شمشير ) .

و راستي چنين است چرا كه پيروزي هاي نظامي اگر از ناحيه فرهنگ نيرومندي تضمين نگردد ،‌هرگز پايدار نخواهد بود ،‌مغول ها در تاريخ ايران بزرگ ترين پيروزي را كسب كردند ،‌ ولي چون ملت بي فرهنگي بودند ،‌به زودي در فرهنگ اسلام وايران حل شدند ومسير خود را تغيير دادند .

گرچه اين بحث بسيار دامنه دار است ،‌ولي براي اين كه از روش تفسيري خارج نشويم ،‌سخن را با حديث بسيار پرمعنايي از پيغمبر اسلام در اين زمينه پايان مي دهيم :  ثلاث تخرق احجب و تنتهي الي ما بين يدي الله : صريراقلام العلماء‌،‌و و طي اقدام المجاهدين و صوت مغازل المحصنات :‌

 سه صدا است كه حجاب ها را پاره مي كند وبه پيشگاه با عظمت خدا مي رسد : صداي گردش قلم هاي دانشمندان به هنگام نوشتن وصداي قدم هاي مجاهدان در ميدان جهاد وصداي چرخ نخ ريسي زنان پاكدامن .

البته تما م آن چه گفته شد ،‌درباره قلم هايي است كه در مسير حق وعدالت ود رصراط مستقيم گردش مي كند . اما قلم هاي مسموم وگمراه كننده بزرگ ترين بلا وعظيم ترين خطر براي جوامع انساني محسوب مي شود .

2 ـ ما انت بنعمه ربك بمجنون

به بركت نعمت پروردگارت تو مجنون نيستي

آن ها كه اين نسبت ناروا را به تو مي زنند.‌كوردلاني هستند كه اين همه نعمت الهي را درباره تو نمي نگرند ،‌نعمت  عقل ودرايت سرشار ،‌ نعمت امانت وصدق وراستي ،‌ نعمت علم ودانش آشكار ونبوت ومقام عصمت .

ديوانه آنها هستند كه مظهر عقل كل را متهم به جنون مي كنند ورهبر وراهنماي انسان ها را با اين نسبت ناروا از خود دور مي سازند .

3 ـ و ان لك لا جرا غير ممنون

 وبراي تو اجرا و پاداشي عظيم وهميشگي است .

ممنون از ماده من به معني قطع آمده است ، يعني اجر و پاداشي كه هرگز قطع نمي كود ودائما باقي است .

چرا چنين پاداشي نداشته باشي ؟ در حالس كه در برابر اين تهمت هاي زشت استقامت مي كني وبراي آن ها آرزوي هدايت و نجات داري وهرگز از تلاش وكوشش در اين راه خسته نمي شوي .

4ـ و انك لعلي خلق عظيم

 ـ وتو اخلاق عظيم و برجسته اي داري .

….