حوضه رسوبي كپه داغ

اين حوضه در شمال شرق ايران و قسمتهايي از تركمنستان و شمال افغانستان قرار دارد. نام آن كپت داغ و از نوشته هاي زمين شناسان روسي گرفته شده است. بر اثر تصادم مابين دو پليت ايران و توران اين زون به صورت باريكه طويلي در شمال خراسان و ادامه آن در تركمنستان بوجود آمده- است كه بخش جنوبي آن به بينالود ختم مي شود . حوضه كپه داغ با وسعتي حدود ۵۵۰۰۰ كيلومتر مربع در محدوده ۳۰  35 تا ۱۵ ۳۸ عرض شمالي و ۰۰ ۵۴ تا ۱۳ ۶۱ طول شرقي واقع شده است و تقريبا برابر ۳ / ۳ درصد از مساحت كل ايران را شامل مي شود. (شكل ۱ )

كپه داغ ايران منطقه اي كوهستاني است با دو رشته كوه موازي كه كوههاي كپه داغ و هزار مسجد در شمال و كوههاي گلستان ، آلاداغ و بينالود در جنوب منطقه قرار گرفته اند و دشت هاي مشهد ، قوچان ، شيروان ، بجنورد و گرگان در بين اين دو رشته كوه قرار گرفته اند . (منابع ۱ و ۲ )

در تقسيم بندي زمين شناسي ايران ، اشتوكلين (۱۹۶۸ ) و روتنر (۱۹۸۳ ) ، كوههاي كپه داغ در ايران را كلا در ارتباط با پي سنگ هرسي نين توران فرض نموده اند و در اين راستا به بيرون زدگي- هاي دگرگوني آق دربند اشاره مي كنند ولي افتخار نژاد با اشاره به بيرون زدگي هاي رخساره ی پالئوزوئيك بخش جنوب و جنوب غربي كپه داغ ، اين زون را دنباله پلاتفرم آفريقا – عربستان تصور مي نمايند (افتخار نژاد – بهروزي ۱۳۵۹ ) . از خصوصيات مهم اين حوضه اين است كه بر خلاف مناطق مجاور (البرز شرقي ) فاقد سنگهاي ولكانيكي و فعاليت هاي پلوتونيكي دوران سنوزوئيك است تنها در مرز جنوبي در منطقه كوههاي آلا داغ و در طول گسل شرقي – غربي، مقداري فوران بازالتي كه به چين خوردگي پليوسن مربوط است ديده مي شود . (منابع ۱ و ۶ )