هنگام سخن از عوامل ارثی و دینی در دانش جامعه شناسی انسانی جدید، این پرسش به اذهان خطور می كند: آیا ما به سوی جنگ و نزاع در حركت هستیم یا مصالحه و آشتی؟
با اینكه اندیشمندانی چون »مایكل فرانز« عقیده دارند كه عنصر دین در دنیای امروز یك مشكل به شمار می آید، من معتقدم دین می تواند راهی به سوی »تصالح« و »وفاق« تلقی شود. چنانكه می تواند وسیله ی »جنگ و نزاع« نیز باشد.
* پایان عمر نظریه ی سكولاریسم
از این رو من دیدگاه خویش پیرامون دین را، به اعتبار یك راهكار و راه حل بودن آن مطرح می كنم نه بمثابه ی عایق و مشكل سر راه بودنش. چون به سر آمدن دوران سكولاریسم و پایان عمرش ایمان و اطمینان دارم. چارچوب نظری دیدگاه مرا سخنان »روونی ستارك« یكی از بارزترین دانشمندان و نظریه پردازان جامعه شناسی دین تشكیل می دهد كه می گوید: »در طول نزدیك به سه قرن گذشته روش جامعه شناسان و روشنفكران مشهور مغرب زمین بر این اندیشه استوار بوده كه دین رو به افول و زوال است و این اعتقاد سیادت داشته كه »مدرنیسم« به مثابه ی یك محرك – حتما – باعث حذف دین از عرصه زندگی می شود«.
»ستارك« در ادامه ی طرح خود می گوید: »برازنده است كه به صراحت اعلام كنیم، كه دوران ایمان و اعتقاد دانش جامعه شناسی به حقانیت و علمی بودن نظریه ی سكولاریسم به سر رسیده، و باید اعتراف كنیم كه سكولاریته كردن یك تئوری مقبول و مورد محبت واقع شده بیش نیست و محصول افكار و دیدگاه هایی است كه پس از سپری شدن نزدیك به سه قرن تلاش و فعالیت در راستای تقویت و تثبیت بنیان و پایه های آن هم اكنون می بینیم كه در رساندن پیغام و انجام ماموریتش ناكام مانده، و شایسته است همچون سایر نظریات شكست خورده در گورستان آراء انقراضی دفن گردد«.
به گمان من، ما شاهد و نظاره گر دنیایی هستیم كه در آن، این اندیشه كه مدعی است سرانجام مدرنیسم دین را از صحنه بیرون می كند در حال شكست خوردن واز اعتبار ساقط شدن است و دوران حكمرانی مطلق سكولاریسم دارد به پایان می رسد و سپری می شود.
با توجه به نقش (تفرعن و كدخدا)یی كه ایالات متحده ی آمریكا در جهان كنونی ایفا می كند لازم است بپذیریم كه اندیشه ی پایان عمر سكولاریسم یكی از ابعاد عملیات مدرنیته و نوگرایی است نه یك ایدئولوژی رقیب و بدیل.